Probiotica, is dat het tegenovergestelde van antibiotica?
Niet echt. Een antibioticum is een geneesmiddel, dat je op doktersrecept krijgt, alleen bij ernstige ontstekingen, om schadelijke bacteriën of andere indringers te lijf te gaan, als niks anders meer helpt. Je mag het ook niet te vaak gebruiken, anders raakt je lichaam er makkelijk aan gewend en gaan de ontstekingen hun eigen leven leiden. Vergeet antibiotica, we gaan het hebben over het slimme broertje, de probiotica. Want er zijn dus ook - noteer maar even - goede bacteriën!
Het is gewoon biologisch: bij vruchten komt quercetine vooral voor in de schil. Dat is zo omdat quercetine in de moestuin vooral de functie van kleurstof heeft, bijvoorbeeld om bijen of vogels aan te trekken. Niks antioxidanten in je voeding voorlopig, zover was de natuur in de ontwerpfase van fruit nog helemaal niet! Pas later kwam de positieve bijwerking van quercetine aan het licht: het helpt vruchten om zich te beschermen tegen schimmels en de oxiderende (zeg maar gewoon 'rotten', 'bederven', 'uitdrogen' ) invloed van zonlicht.
Waar herken je goede probiotica aan?
Wie wel eens verdwaalt in de supermarkt, op zoek naar een lekker ongezond toetje, heeft ze vast wel eens gezien. Van die grappige, kleine yoghurt-achtige flesjes met spannende Aziatische namen of iets met bifidus of de L. casei Shirota bacterie. “Deze bacteriën bereiken je darmen levend!” staat er dan bij. De vraag is: kun je niet beter kiezen voor een voedingssupplement met genoeg probiotica?
Eerst maar even: probiotica zijn dus levende micro-organismen die, wanneer je er genoeg van in je lichaam hebt, een gunstige invloed hebben op de gezondheid van de gastheer. Vaak gaat het om bacteriën die tot de geslachten Acidophilus en Bifidobacterium horen. Zelfs binnen die familie heb je weer honderden unieke bacteriestammen, zoals Lactis, Rhamnosus en Reuteri. Allemaal handig om je darmen wakker te houden. En zoals je weet: je darmen zijn enorm belangrijk voor je gezondheid.
Het is je darmflora!
In de darmen krioelt het werkelijk van het leven. Miljarden bacteriën zorgen er voor een ingewikkeld samenspel, dat in evenwicht gehouden moet worden. Je darmflora heet dat, ook al heeft het weinig met fleurige bloemen te maken. Gemiddeld gaat het om zo'n 160 verschillende stammen bacteriën, de een nog nuttiger dan de ander. Dit soort bacteriën - schrik niet - komen ook voor in andere delen van je lichaam, zelfs in je mond! Als gevolg van de overijverige aandacht voor hygiëne (tijdens een pandemie je handen vaak wassen kan natuurlijk geen kwaad) zijn we als moderne mens eigenlijk een beetje te 'schoon' geworden. Daar balen de meeste probiotica van.
Alle bacteriestammen verzamelen! Dat heet het microbioom
Niemand is precies hetzelfde, dus ook je darmflora niet. Alle bacteriën die je van nature bij je draagt, noemen we het persoonlijke microbioom genoemd. Elk mens heeft een uniek microbioom dat bovendien steeds veranderingen ondergaat. Dat microbioom speelt niet alleen een belangrijke rol bij de spijsvertering, maar ook in processen die je niet zou verwachten zoals het functioneren van het immuunsysteem, de huid, de hersenen en de hormoonhuishouding. Zelfs je humeur. Allemaal essentieel voor de gezondheid. Niet goed om dat wankele evenwicht te verstoren, bijvoorbeeld door slechte eetgewoonten, door een ziekte of door het langdurig gebruik van antibiotica, daar moeten de probiotica gewoon niks van hebben!
Op zoek naar de juiste stammen probiotica
Er wordt al heel lang onderzoek gedaan naar bacteriën of probiotica die veelbelovende eigenschappen voor je gezondheid hebben. Een paar beroemde ken je uit de reclame voor zuiveldrankjes met probiotica. Daar zie je vaak de afkorting LGG op staan. Met de L van Lactobacillus. En dan een hele lijst met stammen, genummerd tot en met 13. Die heb je niet per se allemaal nodig. Vaak is je normale voeding aanvullen met 1 tot 3 stammen probiotica al genoeg. In de Probiotica van Nutrivan zitten er bijvoorbeeld 7. Bij de kauwtabletten Lucovitaal Probiotica tellen we er 6.
Er zijn ook speciale probiotica voor baby's. Waarom? Normaal krijgen pasgeboren baby's al een lading onmisbare bacteriën binnen via het geboortekanaal en daarna bij het drinken van borstvoeding. Baby's die geboren worden met een keizersnede of baby's die alleen maar flesvoeding krijgen, hebben dus pech. Nog even geen goed ontwikkeld microbionoom, hoe netjes alles ook ging.
Hoeveel bacteriën zei je?
Let bij het bestellen van probiotica niet te veel op aantallen, aangegeven met de afkorting 'kve' of 'cfu' - dat betekent kolonievormende eenheden. Dat zegt heel weinig. In je darmen huizen geen miljarden, maar biljoenen bacteriën! Voor je microbioom is een miljoen dus peanuts.
Wat bepaalt de prijs van goede probiotica? Ook als ze in de aanbieding zijn
Het maken van probiotica is een stuk ingewikkelder dan het maken van hapklare Vitamine C. Sinaasappeltje persen, pilletjes stampen, klaar. Voedingssupplementen met probiotica zijn daarom nooit heel goedkoop, zeker als het gaat om een hoge dosis geregistreerde bacteriestammen van de juiste soorten. Gelukkig hoef je nooit jaren achter elkaar aan de probiotica. Een boostershotje probiotica van een paar weken is vaak al genoeg om je microbioom weer lekker aan de praat te krijgen. Daarna kan het altijd zichzelf weer in stand houden, voor heel lang.
Gezondheidsclaims over probiotica. Gelukkig is er claimwetgeving!
Fabrikanten mogen dus niet zomaar vermelden wat de gezondheidsvoordelen zijn van een specifiek probioticum. Op verpakkingen met probiotica staat daarom alleen informatie te lezen over de samenstelling en het aanbevolen gebruik. Op zich is dat ook wel prima, want van probiotica kun je nooit vooraf precies beloven dat het gegarandeerd gaat helpen, zeker niet bij een bepaalde lichamelijke klacht waar je snel vanaf wilt. Weet je nog: het microbioom van iedereen is uniek, net als een vingerafdruk. Pas als je een dokter je ontlasting laat onderzoeken, zou je weten of je gebaat bent bij het aanvullen van de een of andere stam.
Proberen van een kort kuurtje met probiotica kan geen kwaad
Aan de andere kant is er niets op tegen om eens een paar weken een breed samengesteld probioticum uit te proberen, of bijvoorbeeld te kiezen voor één stam, om te zien wat dit bij jou doet. Baat het niet, dan schaadt het niet.
Houdbaarheid van probiotica
Probiotica bevatten levende bacteriën die in hun verpakking nog in een soort slaaptoestand verkeren. Zodra ze in aanraking komen met vocht worden ze 'wakker' en gaan aan de slag. Bestel je probiotica, bewaar dan de pot droog en liefst ook koel. Niet per se in de ijskast. Is de pot eenmaal open, maak hem dan binnen enkele weken leeg, volgens het advies over gebruik op het etiket. Let op: de houdbaarheidsdatum op de verpakking telt alleen voor een nog niet geopende verpakking. Na opening is de inhoud nog maximaal een half jaar te gebruiken. Dat geldt eigenlijk voor alle voedingssupplementen, maar vooral voor een levend product als probiotica.
Handige capsules met probiotica of een voorraadje probiotica in poedervorm?
Een pot met los poeder is verhoudingsgewijs voordeliger, maar ook minder lang houdbaar. De werking is verder hetzelfde. Sommige fabrikanten adviseren om capsules te openen en de inhoud door wat (lauw) water te roeren, zodat de bacteriën alvast kunnen ontwaken voordat ze met het maagzuur in aanraking komen. Hoewel daar wat voor te zeggen valt, is het niet strikt noodzakelijk. Heb je dus haast, slik de capsules dan gerust door zonder voorbereiding.
Voor of na het eten innemen, die probiotica?
Voor of na het eten innemen, die probiotica? Daar zijn de geleerden het nog niet over eens. Het voornaamste is dat je die probiotica een tijdje lang binnenkrijgt, zodat je darmflora een opkikker krijgt. Op een lege maag of tijdens het eten? Je hoort wel eens dat de combinatie met wat vet de werking versterkt, maar je wilt die probiotica ook niet te lang in de wachtkamer hebben, ze willen aan de slag, de darmen in! Gulden middenweg: eet een klein beetje en neem dan je probiotica in. Het tijdstip is niet zo belangrijk, doe gewoon wat je handig vindt. Voor het slapen gaan? Meteen als je opstaat? Het belangrijkste is regelmaat.
Zo, dat was een hele hoop informatie. Is iets toch nog niet helemaal duidelijk? Dan helpt één van onze drogisten je met jouw vragen. Stuur je e-mail naar drogist@koopjesdrogisterij.nl